Glasstad Leerdam
Door Bartho Hendriksen
Glas uit Leerdam is een begrip. Als Glasstad heeft het stadje een echte Glasronde, een wandeling langs de Glasblazerij, het Glasmuseum, glasornamenten en de vele galeries. Maar Leerdam heeft ook een bijzonder Vrouwenhofje en een goed bewaarde stadsmuur langs de Zuidwal.
Leerdam ontstond in de middeleeuwen op de plaats waar een dam het veenriviertje de Lede afsloot van de rivier de Linge.
In 1382 ontving Leerdam stadsrechten van Otto van Arkel. Het stadje lag op een belangrijke en strategische plaats in het machtsgebied van de heren van Arkel, tussen Holland en Gelre in. Vanaf het begin van de 19de eeuw ontwikkelde Leerdam zich tot een industriestadje met een leerlooierij, een scheepstimmerwerf en houtzaagmolens.
De eerste glasblazerij werd in 1765 langs de Linge gesticht. In de 19de eeuw groeide dit aantal verder. Onder leiding van de visionaire directeur P.M. Cochius kreeg de Glasfabriek in het begin van de 20ste eeuw wereldfaam.
Glasornamenten
Glas loopt als een rode draad door de binnenstad. Op verschillende punten staan vrolijk gekleurde glasobjecten opgesteld. In de galeries langs de Zuidwal worden (handgemaakte) glazen schalen, vazen en kunstobjecten verkocht. Ook in de achterliggende straatjes vind je winkels en galeries met werk van glaskunstenaars.
Je kunt de Glasronde starten op het plein voor het gemeentehuis. ’s Avonds kleuren de 23 lichtornamenten van neon en glas, een ontwerp van de Amsterdamse kunstenares Marijke de Goeij, het plein. Ook achter de Grote Kerk staan enkele kubussen opgesteld.
De geschiedenis van de kerk gaat terug tot de 15de eeuw, de toren is een slagje ouder en stamt uit de 13de eeuw.
Vrouwenhofje
Aan de Kerkstraat staat een imposante witgeschilderde poort met een opvallend beeldhouwwerk boven de doorgang.
Schuin aan de overzijde gaat achter een strenge poort het vriendelijke Hofje van Mevrouw van Aerden (anno 1770) schuil. Het hofje werd in opdracht van Maria Ponderus, de welgestelde weduwe van de Haagse notaris Pieter van Aerden, gebouwd.
Zij deed dit uit mededogen voor haar behoeftige vrouwelijke familieleden.
Het werd gebouwd op de fundamenten van het vroegere kasteel dat in 1574 door de Spanjaarden was verwoest en bestaat uit een aantal ruime woningen rond een grote binnenplaats.
egenover de toegangspoort, in het hoge gebouw met koepeldak, bevindt zich de regentenkamer, waar antieke meubelstukken, serviesgoed en een bijzondere schilderijenverzameling van 17de-eeuwse Hollandse meesters zijn te bezichtigen.
In de tuin zijn nog enkele resten te zien van het voormalige kasteel. Het hofje is tot oktober op woensdag- en zaterdagmiddag geopend (www.hofjevanaerden.nl).
Langs de Zuidwal
De monumentale stadsmuur aan de Zuidwal roept nog enigszins het beeld op van de versterkte stad die Leerdam eens was.
Waarschijnlijk is de stadsmuur, met de vier poorten, eind 14de, begin 15de eeuw gebouwd. Schepen legden aan bij de Steigerpoort die vanaf het water toegang gaf tot de stad.
Via een houten bruggetje loop je naar de Glasblazerij in een voormalige houtloods aan de rivier de Linge. Glasblazers toveren van zand, kalk en soda prachtige objecten van glas. Ze blazen het glas met een blaaspijp, trekken glasdraden, voegen kleur toe en zwaaien met de pijp.
Glasfabriek en -museum
Vanaf de Zuidwal is het een kwartiertje lopen naar het Nationaal Glasmuseum. Je wandelt langs de jachthaven en de Glasfabriek Leerdam (Royal Leerdam Crystal).
In de oude directeurswoning van de glasfabriek kom je alles te weten over de glasindustrie en de beroemde glasontwerpen van Andries Copier, Floris Meydam, K.P.C. de Bazel en H.P. Berlage.
Na het museum is een bezoek aan het Theeleutje (vr en za 11-16.30 uur) in het Muizentorentje aan de Zuidwal een mooie afsluiting van de Glasronde.
Er is een VVV i-punt in de Glasblazerij, Sundsvall 2, www.vvvleerdam.nl
